Het Rijksmuseum in Amsterdam heeft een erg fijne cafetaria. Je drinkt er prinsheerlijk koffie met uitzicht op de mensen die in de Giftshop zich tegoed doen aan replica’s van de schilderijen van Rembrandt en Vermeer. Ongelooflijk hoe bijna 400 jaar hun werken in de ‘Pronkzaal’ nog aanspreken.
De Nachtwacht
De Nachtwacht van Rembrandt is het absolute pronkstuk: Er staat een militie op afgebeeld die zorgde voor de bewaking van een deel van Amsterdam. Elke zichzelf respecterende nachtwacht liet zo een ‘groepsfoto’ schilderen. De leden van de milities legden er geld voor samen. Omdat ze er allemaal zo levensecht op staan lijkt het alsof je midden tussen de nachtwachters staat. Dat was nu net de specialiteit van Rembrandt: de mensen natuurlijk en zonder verfraaiing afbeelden. In die tijd wat choquerend. Een portret hoorde statig te zijn.
Staalmeesters keuren lakens
Je had in die tijd ook ‘Staalmeesters’ en die keurden de kwaliteit van het Laken: een wollen stof die tot vilt werd verwerkt. Ze hielden kantoor in de Lakenhal. Dat hadden we ook in Sint-Truiden ook. De Belforttoren is wat er nog van rest. De Lakenhal is opgegaan in het Stadhuis.
Ook de Staalmeesters vroegen dus aan Rembrandt een portret te schilderen om zichzelf te vereeuwigen.
Rembrandt tekende en schilderde niet alleen anderen. Hij heeft ook 100 zelfportretten van zichzelf gemaakt. Die met ‘verbaasde blik’ vind ik een van de mooiste tekeningen ‘ever’. Het is amper 5 op 5 cm groot en werd geëtst op een koperplaat.
Het ziet er eenvoudig uit maar probeer maar eens na te tekenen: het is me niet gelukt. Kopen is vrij duur: 50.000 Euro wordt ervoor geboden in veilinghuizen. Wellicht vandaar die verbaasde blik. Rembrandt maakte graag portretten, waarschijnlijk omdat hij daar goed zijn boterham mee verdiende. Hij had een erg groot huis in Amsterdam, later het Rembrandthuis genoemd. Je kan het bezoeken. Hij heeft het niet kunnen houden en is berooid verhuisd toen zijn gloriedagen voorbij waren.
Rembrandt hield van zijn werk en heeft, toen hij verarmd en quasi niets meer had, toch een werk teruggekocht voor maar liefst 100 gulden (toen ook al erg veel geld). Deze tekening wordt sedertdien de ‘honderdguldenprent’ genoemd. Vandaag is ook die ‘iets’ duurder
Levensecht
De trend van levensechte portretten was dus gezet. Vermeer ging er ook mee aan de slag en schilderde het Meisje met de Parel (aan het oor). Er is veel discussie of het nu een parel is of niet. in elk geval is het een mooi meisje dat je recht in de ogen kijkt. Zij is er niet meer maar haar beeltenis nog wel. Ook het Melkmeisje leeft door, niet alleen op linnen doek in de pronkzaal, ze komt ook bij u thuis op TV: in commercials voor Pudding van La Laitière